نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رحیم کاظمی ¹
• جهانگیر پرهمت ²
• باقر قرمزچشمه ³

¹ استادیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

² استاد پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

³ گروه هیدرولوژی و توسعه منابع آب، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

چکیده

پدیده خشک‌سالی هواشناسی و ارتباط آن با پاسخ هیدرولوژیک حوضه از اهمیت ویژه‌ای در تدوین برنامه‌های مرتبط با مدیریت جامع حوضه، برخوردار است. در این تحقیق ، دوره مشترک (1361-1395) در پنج ایستگاه‌ آب‌سنجی و باران‌سنجی متناظر در حوزه آبخیز کشکان در نظر گرفته شد. رابطه بارندگی و دبی در منطقه مورد بررسی قرار گرفت. سپس شاخص بارش استاندارد شده (SPI) و شاخص دبی استاندارد شده (SDI) در مقیاس‌های زمانی 3، 6، 9، 18،12 و 24 ماهه، محاسبه شد. روابط متقابل SPI و SDI با استفاده از روش همبستگی و به تفکیک زیر‌حوضه‌ها، بررسی و تحلیل شد. نتایج نشان داد که در بیش از 50 درصد طول دوره مورد مطالعه، وضعیت خشک‌سالی هواشناسی، نرمال بوده است. جمع‌بندی نتایج بررسی خشک‌سالی هیدرولوژیک زیرحوضه‌ها، نشان داد که درحوضه‌های با سازند-های کارستی کمتر، فروانی سال‌های با وضعیت خشک‌سالی شدید، بیشتر است. حداکثر فراوانی خشک‌سالی هیدرولوژیک با وضعیت شدید در حوضه افرینه با 20 درصد فراوانی و حداقل نیز 6 درصد در حوضه چم‌انجیر بوده است. روند تغییرات ضرایب همبستگی بین دو شاخص SPI و SDI در حوضه‌های سراب سید‌علی، پل‌دختر و چم‌انجیر مشابه و حداکثر همبستگی در گام زمانی 18 و 24 ماهه با ضریب تبیین 67/0به‌دست آمد.

کلیدواژه‌ها

• پاسخ هیدرولوژیک
• شاخص بارش استاندارد شده
• گام زمانی
• همبستگی

موضوعات

• اقلیم شناسی

عنوان مقاله [English]

Investigation of the hydrological response to meteorological drought In the Kashkan sub-catchments

نویسندگان [English]

• Rahim Kazemi ¹
• Jahangir Porhemmat ²
• Bagher Ghermezcheshmeh ³

¹ Assistant Prof., Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tehran, Iran

² Prof., Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tehran, Iran

³ Department of Hydrology and water resources development, Soil Conservation and Watershed management institute

چکیده [English]

The meteorological drought and its relationship to the hydrological response of the catchment is of particular importance in the development of programs related to the watershed management. In this study, a common period (1361-1396) in five corresponding hydrometric and rainfall stations in Kashkan watershed was considered. The relationship between rainfall and discharge in the region was investigated. Then, the standardized precipitation index (SPI) and the standardized discharge index (SDI) were calculated in time scales of 3, 6, 9, 18, 12 and 24 months. The interrelationships of SPI and SDI in sub- catchments were analyzed using correlation method. The results showed that in more than 50% of the study period, the meteorological drought was close to normal. Overall conclusion of hydrological drought investigation of sub-catchments showed that the catchments with less karst are more frequent than the years with severe drought. The maximum drought with severe situation in the Afrine catchment was 20% and the minimum was 6% in Cham-Anjir catchment. The trend of changes in correlation coefficients between SPI and SDI indices in Sarab- Seyed Ali, Pol-e Dokhtar and Cham-Anjir catchments was similar and the maximum correlation was at 18 and 24 months’ time scale with coefficient determination of 0.67.

کلیدواژه‌ها [English]

• Hydrological response
• Standardized precipitation index (SPI)
• Time step
• Correlation