نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا اسدپور اردبیلی ¹
• اتابک فیضی ²

¹ دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد، گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

² دانشیار، گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

سدها جزو سازه‌هایی هستند که علیرغم اثرات محیط­زیستی عمدتاً به‌منظور تأمین آب و انرژی ساخته می‌شوند. شکست سد سبب ایجاد جریان عظیمی می‌شود که سیلاب در نواحی پایین‌دست را به‌ دنبال دارد. به همین دلیل تعیین خصوصیات جریان شکست سد از جمله عمق جریان و سرعت انتشار موج از اهمیت بالایی برخوردار است. در این پژوهش تأثیر هم‌زمان شکل هندسی مخزن در پلان و شیب دیواره کناری مخزن بر الگو و چگونگی حرکت موج سیلابی ناشی از شکست سد به‌صورت مدل‌سازی عددی سه‌بعدی با استفاده از نرم‌افزار Flow3D انجام شد. بدین منظور از چهار شکل مختلف مخزن در پلان شامل مخزن عریض، ذوزنقه‌ای، L شکل و طویل با شیب‌های دیواره کناری 30، 45، 60 و °90 و با در نظر گرفتن بستر خشک پائین‌دست استفاده شد. نتایج حاصل از مدل‌سازی سه‌بعدی عددی بیانگر این بود که در تمامی مخازن موردمطالعه با کاهش شیب کناری دیواره مخزن، نوسانات سطح آب به دلیل تشکیل دو موج منفی که بر روی شیب دیواره مخازن گسترش یافته و در محل خط مرکزی مخازن به هم رسیده، افزایش یافته است. همچنین تأثیر شکل هندسی مخازن عریض و ذوزنقه‌ای بر روی خصوصیات جریان ناشی از شکست سد، بیشتر از تأثیر کاهش شیب دیواره کناری این مخازن بوده است. درحالی‌که در مخازن طویل و L شکل، کاهش شیب دیواره کناری این مخازن تأثیر فراوانی بر روی خصوصیات جریان ناشی از شکست سد دارد.

کلیدواژه‌ها

• شکست سد
• مدل‌سازی سه‌بعدی
• هندسه مخزن
• شیب دیواره کناری مخزن

موضوعات

• هیدرولیک و مهندسی رودخانه

عنوان مقاله [English]

Numerical Study of Simultaneous Effect of the Sidewall Slope and the Geometric Shape of Reservoir on the Flood Characteristics Caused by Dam Break on Dry Bed Condition

نویسندگان [English]

• Alireza Asadpour Ardabil ¹
• Atabak Feizi ²

¹ M.Sc. Alumni, Department of Civil Engineering, Faculty of Engineering, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

² Assoc. Professor, Department of Civil Engineering, Faculty of Engineering, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

چکیده [English]

Dams are structures that, despite environmental impacts, are built primarily to provide water and energy. The failure of the dam creates a huge current that follows the flood in the downstream areas. For this reason, determining the characteristics of the dam failure current, including the depth of flow and the speed of wave propagation, is of great importance. In this study, the simultaneous effect of the geometric shape of the reservoir on the plan and slope of the sidewall of the reservoir on the pattern and how the flood wave caused by the failure of the dam was performed in a three-dimensional numerical modeling using Flow3D software. For this purpose, four different reservoir shapes were used in the plan, including a wide, trapezoidal, L-shaped and long reservoir with sidewall slopes of 30, 45, 60 and 90 °, taking into account the downstream dry bed. The results of three-dimensional numerical modeling showed that in all studied reservoirs, by decreasing the lateral slope of the reservoir wall, water level fluctuations increased due to the formation of two negative waves that spread on the slope of the reservoir wall and reached the central line of the reservoirs. Moreover, the effect of the geometric shape of wide and trapezoidal reservoirs on the flow characteristics due to dam failure was greater than the effect of reducing the slope of the sidewall of these reservoirs. While in long and L-shaped reservoirs, reducing the slope of the sidewall of these tanks has a great effect on the flow characteristics due to dam failure.

کلیدواژه‌ها [English]

• Dam Break
• Reservoir Geometry
• Sidewall Slope of Reservoir
• 3D Numerical Simulation