محیط زیست و مهندسی آب

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

بانک ها و نمایه نامه ها

اطلاعات آماری نشریه

فرایند پذیرش مقالات

پرسش‌های متداول

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

فرمت مقاله

فرمها و فایلهای لازم

پرداخت هزینه

راهنمای استفاده از سایت مجله

اصول اخلاقی انتشار مقاله

سیاست دسترسی آزاد

اصول بایگانی

ارزیابی کارآیی مدل MPSIAC برای برآورد رسوب حوزه آبخیز زریبار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی پزوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سنندج، ایران

2 دانشیار، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سنندج، ایران

چکیده

یکی از مشکلات مهار فرسایش حوزه­های آبخیز، کمبود داده­های آماری برای برآورد دقیق میزان فرسایش و رسوب است. برآورد رسوب با استفاده از مدل­های تجربی به­دلیل سهولت استفاده امری رایج می­باشد که تا حدودی کمبود داده­های آماری را برطرف نموده است، اما دقت مدل­های تجربی بستگی به شرایط و وضعیت محل موردبررسی دارد. هدف از این پژوهش بررسی کارایی مدل MPSIAC در حوزه آبخیز زریبار و تعیین میزان فرسایش در این حوضه بود. بدین منظور تعدادی بند رسوب‌گیر که حداقل yr 10 از احداث آن‌ها سپری‌شده بود، انتخاب شدند. با اندازه‌گیری صحرایی، عمق و سطح مخزن رسوبات در پشت سازه­ها، مشخص شد. با تهیه نقشه توپوگرافی مخزن در محیط نرم‌افزار SURFER، حجم رسوبات محاسبه شد. داده‌های ثبت‌شده با مقدار رسوب برآورد شده واحد هیدرولوژیکی بالادست بند رسوب‌گیر که با استفاده از مدل MPSIAC به‌دست‌آمد، مقایسه شد. بر اساس نتایج اندازه­گیری مخازن، متوسط رسوب‌دهی 10 واحد هیدرولوژیکی منتخب، برابر 38/0، حداقل رسوب 03/0 و حداکثر رسوب m3/ha.yr 18/1 به­دست آمد. مقدار رسوب برآورد شده به‌وسیله مدل نیز به‌طور متوسط 02/2، حداقل 61/0 و حداکثر m3/ha.yr 96/2 محاسبه شد. نتایج آنالیز هر دو روش با استفاده از آزمون t جفتی نشان داد که اختلاف بین میانگین­ها برای مقادیر رسوب‌دهی برآورد شده با استفاده از مدل با مقادیر اندازه­گیری شده در سطح 5% معنی­دار نیست. کارایی و میانگین نسبی مجذور مربعات خطا (RMSE) نشان داد که مدل MPSIAC برای محل موردبررسی کارایی مناسبی نداشته و لازم است قبل از استفاده مورد واسنجی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the MPSIAC Model for Estimating Sediment in Zeribar Watershed

نویسندگان [English]

  • Hossein Khaledian 1
  • Ata Amini 2

1 Research Lecturer, Kurdistan Agriculture and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Sanandaj, Iran

2 Assoc. Professor, Kurdistan Agriculture and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Sanandaj, Iran

چکیده [English]

One of the problems of watershed erosion control is the lack of sediment data to accurately estimate erosion and sediment yield. Sediment estimation using empirical models is common due to its ease of use, which has somewhat remedied the lack of statistical data, but it is essential to ensure the accuracy of models. To evaluate the efficiency of MPSIAC model in Zaribar watershed, a number of sediment check-dams that were at least ten years old, were selected. After determining the depth of sediments and preparing a map using surfer software, the volume of sediments in check-dam reservoirs was calculated and the results with the estimated sediment of the hydrological unit upstream of the check-dams obtained using the MPSIAC model, were compared. The results indicated that the average of observed data of ten selected hydrological units was 0.38, the minimum sediment was 0.03 and the maximum sediment was 1.18 m3/ha.yr. The estimated amount of sediment in the model is an average of 2.02, a minimum of 0.61 and a maximum of 2.96 m3/ha.yr. The results of analysis of both methods using paired t-test showed that the difference between the means for the sedimentation values estimated using the model with the measured values at the level of 5% is not significant. Also, determining the efficiency and RMSE showed that the MPSIAC model is not suitable in study area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Check Dam
  • MPSIAC Model
  • Sediment
  • Zeribar
مراجع
Alipour H., Khairkhahzarkesh M., Malekian A. and Gharachlo S. (2016). Estimation of erosion and sedimentation severity of Iver watershed using MPSIAC experimental method. J. Geogr. Develop., (8), 243-246 [In Persian].
Anonymous. (2008). Consulting Engineers sustainable Idepardazan. Detailed and executive studies of Zaribar Marivan watershed [In Persian].
Anonymous. (1995). Environmental protection of Kurdistan province. Report of evaluation and limnological studies of Zaribar Lake [In Persian].
Bayat, R., Ghermezcheshma, B. and Khaledian, H. (2013). Investigating the relationship between some climatic characteristics and soil erosion of Zarivar Lake. Proc.2013, The first hydrological conference of semi-arid regions, Sanandaj, Iran [In Persian].
Bayrami, B. and Talaei, R. (2018). Evaluation and zoning of erosion intensity and sediment production using MPSIAC model (Case study of Germichay watershed in Ardabil province). Proc.2018, 3rd Int. Conf. Soil Conservation and Watershed Management with a focus on Monitoring and evaluation of resources and their management in watersheds, Tehran, Iran [In Persian].
Borooshke, E. and Arabkhedri, M. (2015). Evaluation of MPSIAC and EPM empirical models in Western Azerbaijan Province based on sediment surveying behind small dams. J. Watershed Eng. Manag., 7(3), 265-273 [In Persian].
Borooshke, E. and Sokouti, R. (2018). Comparative efficacy of some empirical models to sediment yield in small catchments. J. Agri. Forest., 64 (2), 163-173.
Daneshafarz, R., Rahmati, M. and Akbari Moghanji, Q. (2017). Soil erosion and sediment mapping in Aidoghmoush watershed using MPSIAC model and GIS and RS technologies. J. Environ. Resour. Res., 5(1). 35-49.
Ebrahimi, N. (2019). Estimation of erosion and sediment production with MPSIAC model (Case Study: Banrahman Basin, Ilam Province), Proc. 2019, 14th Int. Conf. Watershed Management Science and Engineering of Iran with the focus on watershed management and comprehensive soil and water management, Urmiah, Iran [In Persian].
Feiznia, S. and Hesami, D. (2016). Determining the sediment yield of geological formation using sediment fingerprint (Case study: Kurdistan Zaribar Lake watershed). J. Environ. Water Eng., 2(3), 236 – 246.
Ghavam, M., Alboali, A. and Darerodi, M. (2014). Investigating the function and ability of experimental models in estimating erosion and sediment production. J. Geogr. Quart.  Land, Geogr. Space., 12(48), 71-78 [In Persian].
Gusman, C. Y. (2012). Assessment of uncertainties of soil erosion and sediment yield estimates at two spatial scales in the upper Lobergat Basin. PhD Thesis, University of Barcelona. Barcelona, Spain. 236 pp.
Johnson, M. D., Gustafson, A., Andreassen, T. W., Lervik, L. and Cha, J. (2001). The evolution and future of national customer satisfaction index models. J. Econom. Psychol., 22(2), 217-245.
Khaledian, H. and Bayat, R. (2017). The Role of Watershed management projects in reducing erosion and sediment of watersheds. J. Environ. Water Eng., 3(3), 200– 213. [In Persian].
Kavian, A., Askarian R., Nateghi T., Jafarianjelodar Z. and Safari A. (2013). Evaluation of efficiency of PSIAC, FSM and EPM models in estimating rangeland sediment production (Case study: Sorkhabad watershed, Mazandaran Province). J. Geogra.  Space, 14(48), 57-79 [In Persian].
Lashkarian, N. P., Arabkhedri, M. and Shadfar, S. (2018). Evaluation of EPM model results in sediment estimation of small basins. Proc.2018. 3rd Nat. Conf. Soil Conservation and Watershed Management with a focus on monitoring and evaluation of resources and their management in watersheds, Tehran [In Persian].
Maghsodi M., Jafarbiglo M. Rahimi A. (2013). Sedimentary evidence of climate change in Zarivar Lake during the Holocene. J. Nat. Geogra. Res., 46(1), 43-58 [In Persian].
Mousavi, S.M., Gholamnia, K., Mamsheli, M. R. and Roustaei, S.H. (2017). Combining FSM method and morphometric analysis in sub-basin ranking using RS and GIS techniques (Case study: Ozroud Basin). J. Echo. Hydrol., 4(1), 247-257[In Persian].
Peyrowan, H. R. and Shariat Jafari, M. (2013). Presentation of a comprehensive method for determining erodibility rate of rock units with a review on Iranian geology. J. Watershed Eng. Manage., 5(3).200-213 [In Persian].
Rahimi, A. and Rahimi, H. (2013). Study of geomorphological evidence of Zarivar Lake sediment changes using granometric analyzes. Proc. 4th Nat. Student Conference on Geography. Tehran [In Persian].
Hashemi, S. A. A. and Arabkhedri, M. (2010). Sediment measurement in reservoirs of small dams for evaluation of MPSIAC model in Semnan province. J. Watershed Eng. Manage., 2(1), 25-34.
Arkhazloo, S., Zahed, H. and Asghari, S. (2019). Comparison of two MPSIAC and MMF models in soil erosion mapping of Ardebil Agh Gouni watershed. J. Environ. Erosion Res., 34(9), 72-88.
Shahiri, T. E. and Afzalimehr, H. (2020). Estimation of annual erosion and sedimentation in Babolroud Catchment using MPSIAC model. J. Environ. Water Eng., 6(3), 192-205.
Shojaei, S. H., Nora, M. and Habibi, S. (2017). Estimation of sedimentation and erosion using MPSIAC and FSM experimental models and direct measurement method (Case study: Gabrik watershed, southeast of Iran). J. Environ. Erosion Res., 8(4), 82-100 [In Persian].
Mohamadiha, M., Peyrowan, H. R., Mousavi Harami, R. and Feiznia, S. (2011). Evaluation of soil erosion and sediment yield using semi quantitative models: FSM and MPSIAC in Eivaneki watershed and the sub basins (Southeast of Tehran/Iran). J. Am. Sci., 7 (7), 234-239.
 Nash, J. E. and Sutcliff, J. V. (1970). River Flow Forecasting through Conceptual Models Part I-A Discussion of Principles. J. Hydrol., 10, 282-290.
 Van Rompaey, A. J. J., Verstaeten, G., Van Oost, K., Govers, G. and Poesen, J. (2001). Modeling mean annual sediment yield using a distributed approach. J. Earth Surf. Process. Landform., 26,1221- 1236.
Zahra, N., Keyhani, N., Rezaei, K., Naeimi Nezamabad, A. and Vaziri, S. H. (2013) Sediment yield and soil erosion assessment by using an empirical model of MPSIAC for Afjeh and Lavarak sub-watersheds, Iran. J. Earth Sci., 2(1), 14-22.
Zarei, A. R. and Amiri, M. J. (2017). Evaluation of soil losses and sediment yield using MPSIAC model. J. Iran Agri. Res., 36(1). 111-116.
محیط زیست و مهندسی آب
دوره 7، شماره 4
دی 1400
صفحه 567-578
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 05 دی 1399
  • تاریخ بازنگری: 27 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 02 فروردین 1400
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار