نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• آرش کاوه ¹
• باقر قرمزچشمه ²
• سید عباس حسینی ³

¹ دانشجوی کارشناسی‌ارشد، گروه تخصصی عمران آب، دانشکده عمران، معماری و هنر، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

² عضو هیئت‌علمی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

³ استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه عمران آب، تهران، ایران

چکیده

در سال‌های اخیر برداشت بی‌رویه، تغییرات اقلیمی و تغییر کاربری اراضی صورت گرفته در حوزه‌های آبخیز، اثرات متفاوتی بر جریان رودخانه و به‌خصوص جریان پایه و کم گذاشته است. با توجه به برداشت منابع آب زیرزمینی و تأثیر آن بر زمان رخداد و طول مدت رخ داد جریان کم در ایستگاه‌های مختلف نیاز به بررسی و تحقیق دارد. هدف از این پژوهش بررسی روند جریان کم در ایستگاه‌های هیدرومتری منتخب آبخیز کرخه است. بدین منظور پس از دریافت داده‌های روزانه آبدهی ایستگاه‌های هیدرومتری واقع در محدوده حوضه‌های کویر مرکزی و دریاچه نمک، تعداد 39 ایستگاه انتخاب شدند. داده‌های این ایستگاه­ها به روش همبستگی با ایستگاه‌های دیگر موردبازسازی قرار‌گرفته و داده‌های پرت حذف شدند. سری‌های زمانی 5، 7، 10، 15، 30، و d 60 این ایستگاه‌ها استخراج شدند. سپس ایستگاه‌های به دو دسته‌ی حوضه‌های فاقد دشت و حوضه‌های دارای دشت تقسیم شدند. با آزمون‌های من کندال، تایل سن و اسپیرمن تحلیل روند جریان صورت گرفت. برای هر دسته بین روند جریان حداقل و مساحت حوضه بالادست ارتباط رگرسیونی داده شد. نتایج نشان داد که حدود 10 ایستگاه فاقد روند معنی‌دار و مابقی ایستگاه‌ها در سطوح 1، 5 و 10% دارای روند معنی‌دار کاهشی بودند. در حوضه‌های دارای دشت به دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی با افزایش مساحت حوضه، روند جریان حداقل کاهشی­تر شد درحالی‌که این موضوع در حوضه‌های فاقد دشت یا کوهستانی با افزایش مساحت حوضه از روند کاهشی کاسته شد.

کلیدواژه‌ها

• آزمون‌های روند
• حوضه‌های البرز جنوبی
• جریان حداقل
• منابع آب زیرزمینی

موضوعات

• مدیریت منابع آب

عنوان مقاله [English]

Investigation of Temporal Variations and Trend of Low Flow Analysis in Selected Alborz South Mountains Basins

نویسندگان [English]

• Arash Kaveh ¹
• Bagher Ghermezcheshmeh ²
• Saied Abbas Hosseini ³

¹ M.Sc. Student, Department of Civil Engineering, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

² Assist. Professor, Department of Hydrology and Water Resources Development, Soil Conservation and Watershed Management Institute, Tehran, Iran

³ Assist. Professor, Department of Civil Engineering, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

In recent years, over using of water, climate and land use changing in different river basins, have had different impacts on the river flow, particularly low-flow. With respect to the extraction of the groundwater resources and its effect on event time and the length of this time, it is essential to study the low-flow in different stations. The purpose of this study was to investigate and determine the trend of spatio-temporal low-flow in selected hydrometric stations in Alborz south mountains basins. For this purpose, daily discharge data were collected for different hydrometeric stations within the study area and 39 stations were selected. Daily discharge of these stations were reconstructed with correlation method and outliers were eliminated. Then, the time series of 5, 7, 10, 15, 30, 60 days of stations were calculated. Basins were then clustered into two classes including plain and no plain. The trend of low flows was calculated using Mann Kendall, Teil-sen, and spearman tests. For each cluster, a regression relationship was established between the low flow trend and basin upstream area. Results showed that about 10 stations had no significant trend and other stations found have significant negative trend at 1, 5, 10% levels. Plain basins experienced lower negative low flow trends as the basin area increased, which could be attributed to the over extraction of groundwater resources, but in no plain basins direct correlation was obtained as area increased.

کلیدواژه‌ها [English]

• Groundwater Resources
• Low Flow
• South Alborz Basins
• Trend Tests