TY - JOUR ID - 138995 TI - بررسی روند تغییرات ماهانه تبخیر از تشت و مدل‌سازی با استفاده از مدل‌های خطی و غیرخطی سری زمانی JO - محیط زیست و مهندسی آب JA - EWE LA - fa SN - AU - شیمی, مرتضی AU - نجارچی, محسن AU - خلیلی, کیوان AU - هزاوه ای, عماد الدین AU - میر حسینی, سید محمد AD - دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اراک AD - استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک. ایران. AD - استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه. ایران. AD - استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک.ایران. AD - استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک. ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - IS - SP - EP - KW - تبخیر KW - تشتک KW - شیب سن KW - من-کندال KW - مدل‌های غیرخطی DO - 10.22034/jewe.2021.303563.1622 N2 - تبخیر یکی از اجزای اصلی چرخه‌ی هیدرولوژی است. تخمین و پیش‌بینی دقیق این پدیده در مدیریت آبیاری نقش مهمی دارد. در این پژوهش با استفاده از مقادیر داده‌های تبخیر از تشتک در 31 ایستگاه‌ تبخیر سنجی مراکز استان‌های کشور در دوره آماری 1394-1375، به بررسی روند تغییرات ماهانه تبخیر از تشتک با استفاده از تخمین‌گر شیب سن پرداخته شد. بدین منظور جهت آماده‌سازی داده‌‌ها عوامل ناایستایی حذف و فرضیات اساسی تحلیل سری‌های زمانی فراهم شد. جهت حذف عوامل ناایستایی از سری، ابتدا این عوامل شناسایی شده، سپس از سری حذف شدند. باقیمانده سری ایستا و بیانگر مؤلفه تصادفی مدل می‌باشد. مدل‌های سری زمانی SARIMA، ARMA، BL و FARIMA جهت مدل‌سازی و پیش‌بینی مقادیر ماهانه تبخیر از تشتک ایستگاه‌های تبخیرسنجی بررسی و نتایج آنها مورد مقایسه قرار گرفتند. در نهایت با استفاده از آزمون من-کندال دقت هر کدام از این مدل‌ها بررسی شد. نتایج روند تغییرات در مقیاس ماهانه نشان‌دهنده افزایش روند داده‌های تبخیر از تشتک در نیمه شرقی و کاهش آن در نیمه غربی کشور بود. نتایج معیار ارزیابی جذر میانگین مربعات خطا (RMSE)، نشان داد مدل‌های SARIMA، BL، ARMAو FARIMA به ترتیب با مقادیر 61/20، 118/16، 02/182 و47/223 بهترین عملکرد را در مدل‌سازی تبخیر از تشتک دارند. UR - http://www.jewe.ir/article_138995.html L1 - ER -